Polonya bir Orta Avrupa ülkesidir. Atalarının Vistula Nehri havzasına MÖ 2000'lerde yerleştikleri sanılmaktadır. 1386'da Litvanya Grandükü II. Władysław Jagiełło’nun Polonya Kraliçesi Jadwiga ile evlenmesiyle Litvanya-Polonya Birliği gerçekleşti. Bu evlilikle Polonya toprakları dört kez büyüdü ve Avrupa’nın en büyük devleti oldu.
1795'te Rusya, Avusturya ve Prusya'nın işgaliyle birlikte Polonya 123 yıl boyunca Avrupa siyasal haritasından silindi. Ancak bu süre zarfında Osmanlı Devleti tarafından tanınmaya devam etti.
Ülke I. Dünya Savaşı sonunda 1918 yılında bağımsızlığını kazandı ancak 1939'da Nazi Almanya’sı tarafından tekrar işgal edildi. Naziler Polonya'da 1941'den itibaren çok büyük bir Yahudi soykırımı yaptı. Nazi toplama kamplarında 3 milyon Yahudi öldürüldü.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Polonya bağımsız bir devlet olarak yeniden Avrupa haritasında yerini aldı. Ulusal Birlik Hükümeti’nin kurulmuş olmasına rağmen hepsi savaş sırasında bağımsızlık mücadelesi vermiş çeşitli partiler arasında anlaşmazlık çıkınca komünist bir cumhurbaşkanı seçildi. Polonya artık bir Demir Perde ülkesiydi.
1970'lerde ülke çapında işçi direnişleri başladı. Bu arada 1978'de Polonyalı II. John Paul papa seçildi. Papanın 1979'da Polonya'yı ziyareti sırasındaki karşılama törenleri yönetim karşıtı gösterilere dönüştü.
1980'de Lech Wałęsa'nın önderliğinde Dayanışma Sendikası kuruldu ve kısa sürede bir muhalefet odağı durumuna geldi. 1990'da komünist rejim yıkılarak demokratik sisteme geçildi.
2004 yılında Avrupa Birliği Üyesi olan Polonya, 21 Aralık 2007’den bu yana Schengen Bölgesi üyesidir. Ülkenin başkenti Varşova, nüfusu 38 milyon, para birimi Polonya Zlotisi'dir.
Polonya’nın Baltık Denizinde uzun bir kıyısı bulunur. Bu denizden çıkarılan kehribar, Polonya’nın önemli simgelerinden ve taşlarından biridir. Güneyde, Karpat Dağları Slovakya ile bir doruk çizgisi şeklinde doğal sınır oluşturur. Bu topraklarda kültür, sanat, edebiyat, bilim ve sporda birçok ünlü isim yetişti. 27 Polonyalı Fizik, Kimya, Tıp, Ekonomi, Edebiyat ve Barış dallarında Nobel Ödülüne layık görüldü. Nicolaus Copernicus (Bilim adamı-Astronom), Frederic Chopin (Piyanist), Adam Mickiewicz (Şair), Marie Curie (Fizikçi, Kimyacı), II. Jean Paul (Papa), Roman Polanski (Yönetmen), Olga Tokarczuk (Yazar), Robert Lewandowski (Futbolcu) Polonyalı ünlülerden bazılarıdır.
Bu kitap, ülkenin doğal ve tarihi zenginlikleriyle, bazı önemli şahsiyetlerini konu alan makalelerimden oluşmaktadır. Bu yazılar online olarak Ekoloji ve Şeb-i Yelda dergilerinde yayınlanmıştır. Bu makaleleri kitabıma almama izin veren dergi yöneticilerine teşekkürü borç bilirim.
Prof. Dr. Zafer Ayvaz
