Cz¿¿¿ ukrai¿skich intelektualistów znalaz¿a si¿ w okopach, gdzie o europejsko¿¿ swojego kraju walcz¿ w dos¿ownym znaczeniu s¿owa. Pozostali wszystkim, którzy chc¿ s¿ucha¿, t¿umacz¿ rzeczy dla Ukrai¿ców oczywiste - ¿e ta wojna nie zacz¿¿a si¿ ani w 2022, ani w 2014. W¿ród nich jest Oksana Zabu¿ko, która 23 lutego wpad¿a z krótk¿ wizyt¿ do Warszawy, i tak w dniu inwazji zosta¿a ¿pisark¿ w podró¿y”. Od tamtego dnia powtarza: Rosja do takiego stopnia nie mo¿e pogodzi¿ si¿ z niepodleg¿o¿ci¿ Ukrainy, ¿e chce ni mniej, ni wi¿cej, tylko tego, ¿eby Ukraina nie istnia¿a.
Audiobook ¿Najd¿u¿sza podró¿” nie jest jednak ksi¿¿k¿ czarn¿. W tym pasjonuj¿cym i b¿yskotliwym eseju Zabu¿ko przypomina, ¿e jedynym ¿ród¿em w¿adzy w Ukrainie jest lud, a ¿Ukraina wybra¿a by¿”. Pokaza¿a to w ostatnich latach wielokrotnie. Ta decyzja nie podlega w¿adzy ani Poroszenki, ani Ze¿enskiego, ani tym bardziej brutalnych rz¿dców Moskowii-Rosji. A je¿li ¿ma¿a” Ukraina mo¿e odmówi¿ gry na zasadach niszcz¿cego planet¿ surowcowego imperium, to mo¿e jest nadzieja na wi¿ksz¿, cywilizacyjn¿ zmian¿?
***
¿Najd¿u¿sza podró¿” to chyba najtrudniejsza wyprawa Oksany Zabu¿ko. By¿am ¿wiadkini¿ pocz¿tku tej drogi, gdy wybra¿am si¿ 24 lutego na spotkanie autorskie Oksany w Warszawie. Na to pami¿tne spotkanie, po którym nie mog¿a ju¿ wróci¿ do domu, do Kijowa. I nie mo¿e do dzisiaj.
Dostrzegam w tej niesamowitej ksi¿¿ce echo najstarszego sposobu uprawiania opowie¿ci. Takiego, w którym autor nie mo¿e odwo¿a¿ si¿ do ¿róde¿ pisanych. Nie dlatego jednak, ¿e nie zosta¿y jeszcze stworzone, ale dlatego, ¿e nie ma do nich dost¿pu - pozosta¿y daleko, w bombardowanym mie¿cie. I niczego, o czym mówi z pami¿ci, nie mo¿e zweryfikowa¿, ale czuje przemo¿n¿ potrzeb¿ opowiadania. Zabu¿ko nazywa ten rodzaj pisania ¿literatur¿ okopow¿” - i jest w tym okre¿leniu straszna prawda o czasach, w których powstawa¿ ten wyj¿tkowy esej.
- Olga Tokarczuk
