චතුරාර්ය සත්‍ය අවබෝධය සහ අර්‍ය්අශ්ඨාංගික මාර්ගයේ වර්ධනය දුක නැතිකිරීමට යෝග්‍ය ක්‍රමවේදයක් ලෙස තාර්කිකව අවබෝධකර ගැනීමට හැකිවුවත් පස්වග මහණුන්ට රහත් භාවයට මුලිකවම කේන්ද්‍රිය වු අනත්ත සංකල්ප අවබෝධය, කෙනෙකු රහත් භාවය අත්පත්කරගැනීමට කෙසේ සම්බන්ධ වනවාද යන ප්‍රශ්නය නිසැකවම බුදුන් සමයේ සිට පැවත එන විමසුමකි. අනත්ත සංකල්පය හුදෙක් පුනරුත්පත්ති සංකල්පයට පටහැනි වුවත් නැවත ඉපදීම, කර්මය, දිව්‍ය ලෝක, අපාය වැනි බුදුන් සමයේ තිබූ පොදු විශ්වාස බුද්ධ දේශනා තුලින් ධර්මයට අන්තර්ගත වීම තීක්‍ෂණිකව සිතාබැලිය යුතු කරුණක් ලෙස මට සිතේ. බෞද්ධ දර්ශනයටම පමනක් අනන්‍ය වු අනත්ත සංකල්පය ගැන මා විවිධාකාරව ප්‍රකාශ කර ඇති පැහැදිලි කිරීම් එම සංකල්පය ගැන ඔබේ අවබෝධය ප්‍රගුණ කර ගැනීමට නිසැකවම රුකුලක් වනවා යැයි මා සිතමි .
මෙම කෘතිය, ඉහත සදහන් ධර්ම සාරය වටා කරන තාර්කික ගවේෂණයකට අමතරව බෞද්ධ දේශනා වල දක්නට ඇති විවිධ සත්‍යමය මෙන්ම මිත්‍යාමය කරුණු ගැන කෙරෙන විශ්ලේෂණයක් ලෙස හැදින්විය හැක. මෙම තාර්කික ගවේෂණයට සහ විශ්ලෙෂණයට අඩංගු කල කරුණු මනාව වටහා ගැනීමට සහ ගැඹුරින් සිතාබැලීමට යෝග්‍ය වනසේ පලකර ඇත. බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ ඇති විවිධාකාර යථාර්තයන් නොවන ලාමක අදහස් සහ නොයෙකුත් මිථ්‍යා මත ධර්මයට අන්තර්ගතවීමට තුඩුදුන් කරුණු සම්බන්ධව දක්වා ඇති සාධක සහ හින්දු ධර්ම සංකල්පවලින් බෞද්ධ ධර්මයට ඇතිකර ඇති බලපෑම් පහදාදීමත් තාර්කික සහ විවෘත චිනතනයට නැඹුරු පාඨකයින් අගය කරනවා ඇතැයි මා සිතමි.
