Lisans eğitimini sosyoloji dalında Ankara Üniversitesi’nde tamamladı; lisans-üstü derecesini sosyoloji ve sosyal psikoloji dalında Oklahoma, doktora derecesini sosyoloji, siyasal ekonomi ve siyaset bilimi dallarından oluşan disiplinlerarası ‘Kalkınma Çalışmaları’ (Development Studies) alanında New York Eyalet Üniversitesi’nde (Binghamton) elde etti. Akademik kariyerinin büyük kısmını Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (Mülkiye) sürdürdü. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, TODAİ Yüksek Sevk ve İdare Okulu, Johns Hopkins Üniversitesi’nin Washington DC’de bulunan yüksek lisans okulu School for Advanced International Studies ve London School of Economics and Political Science’ta konuk hocalık yaptı. Bilimsel çalışmalar yanında ülkemizde eksikliği duyulan ve geçmişte üniversitelerde okutulmayan demokrasi ve uzlaşma kültürü, yaratıcı sorun çözümü, çatışma yönetimi ve liderlik konularında çalışan sivil toplum kuruluşlarının oluşumunda bulundu, programlarını yönetti. Demokrasi ve barış çalışmaları nedeniyle çeşitli uluslararası kuruluşlardan ödüller aldı. Güncel sosyal ve siyasal gelişmeler hakkındaki gözlem ve düşüncelerini, BBC’den El Jazeera’ya uzanan uluslararası ve ulusal TV kanallarında ve köşe yazarlığı yaptığı Today’s Zaman’da geniş bir izleyici kitlesiyle paylaşan Ergil’in Türkçe ve yabancı dillerde yayımlanmış 24 kitabı, birçok makalesi, değişik dillerde kitap bölümleri ve alan araştırmaları vardır.
